درحالی مدیرعامل ساپیا از امضاء قرار داد واگذاری 49 درصد سهام سایپا به سیتروئن فرانسه در ماه جاری خبر داده که مرکز مطالعات دانشگاه امیرکبیر در نامه ایی به مهدی جمالی مدیرعامل سایپا ۱۲ سوال درباره فروش سایپا کاشان به سیتروئن فرانسه را مطرح کرد.
با این اوصاف باید دید آیا جمالی طی روزهای آینده پاسخی به این سئوالات خواهد داد یا خیر؟
متن نامه مرکز مطالعات سیاست‌گذاری صنعتی دانشگاه امیرکبیر :
آقای جمالی مدیرعامل محترم گروه خودروسازی سایپا
احتراما پیرو صحبت‌های شما در جمع خبرنگاران مورخ 21خرداد 95 مبنی بر اینکه مذاکرات سایپا و سیتروئن برای فروش سهام کارخانه سایپاکاشان در مراحل آخر قرار دارد، ابهامات و سوالات متعددی پدید آمده که در ادامه اشاره میشود:
1- گفته اید هرگز اجازه نخواهیم داد بازار ما در اختیار خارجی ها قرار بگیرد. این در حالی‌ست که شما فعال ترین کارخانه سایپا در تولید محصولات برند داخلی سایپا یعنی تیبا و ساینا را که به گفته خودتان 30% از کل ظرفیت تولید گروه سایپا را برعهده خواهد داشت در اختیار سیتروئن قرار می دهید تا بر روی پلتفرم پژو، خودرو تولید کند. علاوه بر این هم‌اکنون غیر از سیتروئن خودروهای شرکتهای کیا کره، رنو فرانسه، برلیانس چین و زوتیه چین را مونتاژ کرده و به زودی خودروهای چانگان چین را هم مونتاژ خواهید کرد. با این وضع، بازار ایران در اختیار خارجی‌ها قرار خواهد گرفت یا خیر؟
2- گفته‌اید این قرارداد به شکل سرمایه‌گذاری مشترک است. این در حالی‌ست که فروش سهام، سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیست. وقتی یک شرکت خارجی سهام یک شرکت ایرانی را بخرد، در واقع دارایی‌های شرکت را خریداری کرده است و الزامی برای سرمایه‌گذاری جدید و توسعه ظرفیت تولید ندارد. از این‌رو با توجه به اینکه خودروسازان و وزارت صنعت، دائما از لزوم سرمایه‌گذاری خارجی به‌منظور توسعه ظرفیت و افزایش اشتغال‌زایی سخن می‌گویند، فروش خطوط تولید فعلی و دارایی‌های سایپاکاشان به خارجی‌ها چه دردی از صنعت خودرو ایران دوا میکند؟
3- خودروسازان جهانی معمولا زمانی اقدام به تصاحب سهام خودروساز دیگری می‌کنند که خودروساز هدف در وضعیت ورشکستگی یا در آستانه آن قرار داشته باشد تا بتوانند با حداقل قیمت، دارایی‌ها و بازار آن خودروساز را تصاحب کنند. بنابراین این سوال مطرح میشود که سهام سایپاکاشان با چه قیمتی به پژو-سیتروئن فروخته خواهد شد؟
4- بعد از اینکه شرکت سایپا مبلغ فروش سهام را شفاف کرد، این سوال پیش می‌آید که این مبلغ نقدا توسط پژو-سیتروئن پرداخت میشود یا این خودروساز قرار است نقشه های فنی را به اسم دانش فنی و به عنوان آورده خود در شرکت مشترک به طرف ایرانی غالب کند؟
5- وقتی هر دو خودروساز داخلی محصولات پژو-سیتروئن را تولید می‌کنند، شرکت پژو-سیتروئن در قیمت‌گذاری محصولاتش در ایران خودرو و محصولاتش در سایپا مجبور به کاهش قیمت برای رقابت نیست. زیرا اگر مردم از محصول سیتروئن رویگردان شوند مجبور به خریدن پژو و اگر از محصول پژو رویگردان شوند مجبور به خریدن سیتروئن هستند. بنابراین پژو بدون هیچگونه هراسی از اینکه بازار را از دست بدهد، قیمت‌های بالا روی خودروها می‌گذارد. خصوصا اینکه معاون وزیر صنعت اعلام کرده محصولات خارجی از شمول قیمت گذاری شورای رقابت خارج است.با این اوصاف با فروش سایپاکاشان به سیتروئن رقابت حداقلی که هم‌اکنون بین ایران خودرو و سایپا وجود دارد، باقی خواهد ماند؟
6- گفته‌اید که در این قرارداد فناوری منتقل خواهد شد. درحالی‌که خودروهای سیتروئنی که قرار است تولید کنید،دارای پلتفرم پژو بوده و همان پلتفرمی است که سال‌ها در ایران خودرو تولید شده و در آینده نیز قرار است تولید شود. با این اوصاف تولید دوباره پلتفرم پژو در سایپا چه ارزش افزوده جدیدی از منظر انتقال فناوری خواهد داشت؟
7- در صورتی‌که دستورکار شرکت مشترک، مثل شرکت مشترک پژو و ایران‌خودرو، فقط خرید قطعات و مونتاژ خودرو باشد و خبری از مرکز طراحی و R&D مشترک نباشد انتقال فناوری در کار نخواهد بود. بنابراین سوال این است که انتقال فناوری ادعا شده، در چه بستری انجام خواهد شد؟آیا شرکت مشترک خودرو جدیدی طراحی خواهد کرد؟
8- ادعا شده شرکت مشترک قرار است، صادرات قابل توجهی داشته باشد. با توجه به اینکه پژو در قرارداد با ایران خودرو ادعا کرده به منطقه پژو صادر میکند، آیا منطقه ظرفیت فروش این همه محصول با برند پژو-سیتروئن دارد؟ اگر محصولات پژو-سیتروئن در این سطح از محبوبیت هستند چرا هم‌اکنون در منطقه به فروش نمی‌روند؟ درصد دقیق صادرات محصولات که در قرارداد ذکر شده است چقدر است؟
9- حال که سایپا تصمیم به فروش کارخانه‌های خود گرفته چرا سیتروئن که 40 سال پیش توسط پژو تصاحب شده و بر اساس پیش‌بینی‌های بین المللی همراه با پژو در مسیر ورشکستگی یا ادغام با سایر خودروسازان است فروخته خواهد شد؟ چرا طرف همه قراردادهای کلان صنعت خودرو فرانسوی هستند؟
10- اگر هدف از فروش کارخانه‌ها بهبود وضع مالی سایپا است، بهتر نیست به جای فروش کارخانه های خود به سیتروئن و رنو، حدود 2000 میلیارد تومان سهام شرکت سایپا که در اختیار شرکتهای زیرمجموعه خودتان است بفروشید؟
11- زمانی که سهام سایپا کاشان را واگذار میکنید تا ابد خودروهای سیتروئن در آنجا تولید خواهد شد و دیگر باید با تولید محصول برپایه طراحی ایرانی را در این کارخانه که نوسازترین و به ادعای مدیران سایپا مدرن ترین کارخانه سایپا است خداحافظی کرد. آیا سیتروئن به سایپا اجازه خواهد داد که خودروهای داخلی تولید شود؟
12- صنعت خودروی ایران از فرصت 50 ساله‌ی انحصار و دیوارهای بلند تعرفه‌ای با این توجیه که قرار است توانایی طراحی و ساخت خودرو را پیدا کنیم، بهره‌مند بوده است. آیا نتیجه‌ی این همه انحصار و فرصت‌سوزی و صبر مردم ایران، واگذاری کارخانه‌ها به شرکتهای خارجی است؟
در نهایت گفته‌اید سرمایه‌گذاری مشترک عین اقتصاد مقاومتی است. در این باره توجه شما را به بیانات مقام معظم رهبری مورخ 14خرداد امسال جلب می‌کنیم:
فرض کنید ما با فلان کشور قرارداد معامله‌ی بازرگانی یا صنعتی میبندیم؛ باید معلوم بشود که این در کجای اقتصاد مقاومتی قرار میگیرد. اینکه ما خیال کنیم رونق اقتصاد کشور صرفاً با سرمایه‌گذاری خارجی تأمین میشود، خطا است. سرمایه‌گذاری خارجی البتّه چیز خوبی است امّا این یکی از خانه‌های جدول اقتصاد مقاومتی را پر میکند.
مهم‌تر از سرمایه‌گذاری خارجی، فعّال کردن ظرفیّتهای درونی و داخلی است آن هم البتّه لازم است در کنار این وجود داشته باشد، امّا اینکه ما همه‌چیز را موکول کنیم به اینکه خارجی‌ها بیایند اینجا سرمایه‌گذاری کنند، نه. گاهی گفته میشود که فنّاوری‌های نو را می‌آورند؛ خیلی خوب، عیبی ندارد؛ موافقیم که فنّاوری نو را بیاورند؛ البتّه اگر بیاورند!
