پایگاه اطلاع رسانی بورس و فرابورس

یکی از اصلی ترین عوامل قیمت گذاری شرکتهای حاضر در بورس ، اعلام سود و زیان شرکتها در گزارشاتی است که به سازمان بورس اعلام می کنند. در این راستا ، شرکتهایی که دارای نظم و انضباط بیشتری در جهت اعلام گزارشات فصلی خود هستند ، دارای اعتبار بیشتری بوده و روند سوداوری آنها به مراتب بهتر قابل رصد کردن است. در این میان شرکتهای پالایشگاهی به عنوان شرکتهایی که در سال گذشته دارای کمترین رتبه در شفافیت اعلام گزارشات سه ماهه و سالیانه خود هستند.

با توجه به اینکه شرکت های پالایشگاهی گزارشات خود را در سال 1393 و 1394 منتشر نکرده اند عملاً هیچ گزارش تحلیلی از طرف تحلیل گران بنیادی در رابطه با وضعیت این شرکتها منتشر نشده است.

در این گزارش سعی شده با توجه به کمترین اطلاعات موجود ، پی به سودآوری شرکت های پالایشگاهی ببریم. با توجه به اینکه آمار و ارقام بصورت کاملاً دقیق و حسابرسی شده نیستند، از آمار و ارقامی که در گزارش های شرکت ها بصورت بسیار نزدیک به واقعیت بوده استفاده شده اتا حداقل خطای ممکن را در تحلیل ساده داشته باشد.

از طرفی از پیچیدگی مراحل گزارش های تحلیلی و اصطلاحات حسابرسی دوری کرده ایم تا فهم آن برای سهامداران خرد و کسانی که از این اصطلاحات اطلاعات کافی ندارند نیز راحت تر باشد.

در ابتدا به عنوان نمونه شرحی بر شرکت پالایش نفت بندر عباس به عنوان لیدر پالایشگاه ها توضیح داده می شود و سپس همین اعداد برای گزارشات دیگر شرکت ها تعمیم داده شده و سودآوری آنها محاسبه می گردد. اعداد و ارقام استفاده شده از گزارشات و سایت رسمی شرکت گرفته شده اند.

شرکت پالایش نفت بندرعباس :

شرکت پالایش نفت بندر عباس با در اختیار داشتن 13.8 میلیارد سهم در بین شرکتهای پالایشگاهی ، دارای بروز ترین تکنولوژی از نظر پالایش نفت خام در بین شرکت های پالایشگاهی است . لذا برای نمونه این شرکت را برای بررسی انتخاب نموده ایم.

اگر از اطلاعات بسیار اندکی که شرکت در یک سال و نیم گذشته در اختیار سهامداران خود قرار داده استفاده کنیم، موارد زیر بدست می آیند:

منابع سود آوری شبندر :

1.سود ناشی از تخفیف نفت خام

2. سود ناشی از پالایش نفت خام و  ایجاد ارزش افزوده در محصولات ( سود ناشی از اختلاف قیمت بین نفت خام و محصولات)

1. سود حاصل از تخفیف نفت خام :

در بخش اول ، سود ناشی از تخفیف نفت خام بررسی می گردد. در این بخش از فرمول های زیر استفاده می شود:

و

و

هریک از موارد فوق را براساس اطلاعات شرکت محاسبه نماییم، باید از جدول زیر استفاده کنیم که از اطلاعات گزارشات اخیر شرکت اقتباس شده است :

از آنجایی که هر پالایشگاه نیاز دارد طی یک سال مدتی را برای تعمیرات از سرویس خارج باشد ، مدت زمان کارکرد پالایشگاه را 350 روز در نظر گرفته ایم و 15 روز باقیمانده را به عنوان تعمیرات اساسی در نظر گرفته شده که مدت زمان خوبی برای تعمیرات اساسی است.

محاسبات :

سود حاصل از پالایش نفت خام برای هر بشکه :

یعنی اینکه پالایشگاه بندر عباس برای هر بشکه نفت خام 9581 تومان تخفیف دریافت می کند .

سود سالیانه ناشی از تخفیف نفت خام :

یعنی اینکه پالایشگاه بندر عباس برای یک سال پالایش معمولی نفت خام ، 1073 میلیارد تومان تخفیف دریافت می کند .

تاکنون هیچ ابهامی در محاسبات و سختی آنها مشاهده نمی گردد. لذا ادامه میدهیم تا سود هر سهم بدست آید. با توجه به محاسبات فوق ، اگر سود ناشی از تخفیف نفت خام را بر تعداد سهام تقسیم کنیم بسادگی سود هر سهم در یک سال بدست می آید.

محاسبه سود سالیانه ناشی از تخفیف نفت خام :

که می توان اعداد را چنین جای گذاری کرد :

یعنی اینکه در سال 1393 هر سهم پالایشگاه بندر عباس ، بدون عملیات پالایش نفت خام هم می تواند 77.7 تومان سود دریافت کند !!!

از آنجایکه طبق گزارش فعالیت هیئت مدیره ، پالایشگاه بندر عباس همه مدت سال بدون وقفه عملیات پالایش را انجام داده، این میزان سود حق قانونی هر سهم تلقی می شود  و هیچ گاه سود شرکت نمی تواند از این مقدار کمتر باشد.

1.  سود حاصل از پالایش نفت خام و ایجاد ارزش افزوده :

با توجه به اینکه قصد نداریم وارد جزئیات شویم ، اگر محاسبات بالا را برای سال 92 که سال اوج سودآوری این شرکت بوده است انجام دهیم ، سود ناشی از تخفیف نفت خام ، برای زمانی که قیمت نفت خام 100 دلار و قیمت دلار در بودجه 2650 تومان در نظر گرفته شده است ، سود ناشی از تخفیف نفت خام معادل 108 تومان بدست می آید که سود اعلامی پالایشگاه بندرعباس 218 تومان در پایان سال اعلام شده است. یعنی اینکه 110 تومان از این سود ناشی از اختلاف قیمت بین نفت خام و محصولات بوده است.(کمی بیشتر از سود ناشی از تخفیف )

برای سهولت کار، سود ناشی از ایجاد ارزش افزوده در تولید محصولات را معادل همان تخفیف نفت خام در نظر گرفته ایم که معادل همان 777 ریال یا 77.7 تومان است . لذا نتیجه محاسبات به شرح زیر کامل می گردد.

نتیجه : 

سود آوری پالایشگاه نفت بندرعباس :

یعنی اینکه در سال 1393 هر سهم پالایشگاه بندر عباس ، با عملیات پالایش نفت خام دارای سود هر سهم 155 تومانی است !!!

یعنی اینکه در حالت طبیعی و بدون ایجاد فرآیندهای  پیچیده در محاسبات، بسادگی از گزارش شرکت پالایش نفت بندر عباس که در حالتی بسیار محتاطانه نیز اعلام شده است ، اعداد و ارقام بسیار اختلاف دارند و قابل درک نیستند. در کمال تعجب در گزارش اعلام شده توسط پالایشگاه بندر عباس ، عدد 523 ریال مشاهده می شود که از حداقل سود بدست آمده برای این سهم بسیار کمتر است.

پرسش: حال این پرسش پیش روی سهامدارن این شرکت است که اختلاف سود بیش از 100 تومانی هر سهم کجاست ؟

باید جایی همین نزدیکی این سود مخفی شده باشد . برای اینکه مشخص شود باید در سخنان مدیران مطالبی را جستجو کرد.

اگر به سخنان عضو هییت مدیره و نماینده پالایش و پخش در مجمع 28 تیرماه 94 این شرکت دقت کنیم، متوجه خواهیم شد که ایشان شرکت ملی پالاشی و پخش  را به عنوان تنها مرجع قیمت گذاری معرفی نموده اند.

حال به قانون مراجعه می کنیم :

در قانون قیمت گذاری نقت و محصولات پالایش شده به شرح زیر اعلام شده است:

1. مرجعیت شرکت ملی نفت برای قیمت گذاری به چه نحوی است و محدوده وظایف آن چیست ؟

با بررسی بندهای قانون بودجه مشخص می گردد که ، شرکت ملی نفت ایران،موظف است هر ماهه قیمت ها را محاسبه و اعلام  نرخ صادرات یا واردات فرآورده‌ها است و منبعی برای قیمت گذاری نیستند. این بدین معناست که شرکت ملی نفت ایران نمی تواند نرخ ها را راساً و بر اساس فرمول و یا سلیقه اعلام کند و تنها نسبت به اعلام واقعیات باید اقدام کند.

منابع و ماخذها :

بندهای 2 و 3 تبصره (2) قانون بودجه 93، در خصوص قیمت نفت‌خام بر اساس متوسط بهای محموله‌های صادراتی نفت مشابه در هر ماه شمسی و همچنین تعیین قیمت نفت‌خام قابل تسویه توسط شرکت‌های پالایشی توسط کارگروه متشکل از وزارت نفت، امور اقتصادی و دارایی و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور

در جزء (د) بند (3) تبصره (2) مشخص گردیده که مابه‌التفاوت فرآورده براساس قیمت صادراتی یا وارداتی فرآورده‌ها در محاسبات لحاظ می‌گردد. جز (ی) بند (3) - آئین‌نامه اجرایی این تبصره شامل ساز و کار تسویه حساب تا پایان خرداد اعلام خواهد شد، که پیشنهاد وزارت اقتصاد و نظارت راهبردی به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

ماده (3) آئین‌نامه اجرائی- قیمت نفت‌خام بر اساس مبادی اولیه صادراتی

ماده (5) آئین‌نامه اجرائی - وزارت نفت قیمت نفت‌خام در ماه قبل را در ابتدای ماه بعد براساس ماده 3 با عنایت به کیفیت محاسبه و اعلام می‌نماید. همچنین بر اساس تبصره ماده (5) قیمت‌های فرآورده، قیمت وارداتی و یا صادراتی هم‌کیفیت( از نظر کیفیت مشابه ) خواهد بود که شرکت ملی نفت نسبت به محاسبه و اعلام آن در ابتدای هر ماه مکلف شده است.

ماده (12) آئین‌نامه اجرائی - قیمت فرآورده، قیمت صادراتی یا وارداتی

در ماده (13) مرجع تعیین کمیت و کیفیت نفت خام و فرآورده‌ها وزارت نفت

نتیجه قانونی :

1. شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران به عنوان تنها مرجع قانونی اعلام قیمت نفت و محصولات پالایشگاه ها (نه تعیین کننده قیمت نفت خام و محصولات ) وظیفه قانونی را انجام نداده و این قیمت ها را طبق قانون و در زمان مقرر اعلام نکرده است.

2.شرکت ملی پالایش و پخش علاوه بر تخلف در اعلام قیمت ها ، اعداد و ارقام واقعی را به شرکتهای پالایشگاهی اعلام نکرده و این اعداد و ارقام که دارای مرجع و منبع معتبری نیستند ، باعث کاهش بیش از اندازه و نا متعارف سود آوری این شرکتها شده و در نهایت از حداقل سود خود نیز محروم شده اند.

حدس و گمان ها :

سهم شرکت ملی پالایش و پخش در پالایشگاه بندرعباس ، معادل 17 درصد از کل سهام این شرکت است. یعنی 2.346 میلیارد سهم . اگر سود هر سهم پالایشگاه بندرعباس را 155 تومان که در بالا بدست آورده ایم درنظر بگیریم ،درپایان سال معادل 363 میلیارد تومان سود حاصل از مجمع پالایشگاه بندرعباس به پالایش و پخش تعلق می گیرد.

لذا سود شرکت پالایش و پخش دراین حالت معمولی و قانونی معادل 363 میلیارد تومان خواهد بود !!!

حال اگر موارد یاد شده درست باشد ، از دو منبع سود به شرکت ملی پالایش و پخش وارد می گردد. 1- گران فروشی نفت خام و کیفی سازی و ارزانخری محصولات و مخفی سازی سود 100 تومانی 2. تقسیم سود حاصل از سهم 17 درصد سهم خود در سود 55 تومانی.

در بخش اول سود از همه سهام شرکت کسر شده است :

 یعنی : 1380 میلیارد تومان = 13.800.000.000 * 100 =   سود پالایش و پخش ناشی از عدم شفافیت قیمت ها

در بخش دوم به ازاء هر سهم نیز سودی به شرکت ملی پالایش و پخش تعلق می گیرد :

 یعنی:129 میلیارد تومان = 0.17*13.800.000.000 * 55 =   سود پالایش و پخش ناشی از عدم شفافیت قیمت ها

مجموع سود حدس زده شده و حاصل از ابهامات ایجاد شده :

مجموع سودهای بالا در شرکت ملی پالاشی و پخش تجمع کرده و یا به حساب ایشان باید واریز گردد. لذا سود شرکت پالایش و پخش  در این حالت معادل  1500 میلیارد تومان خواهد بود !!!

کدام بهتر است ؟ 1500 میلیارد تومان یا 363 میلیارد تومان ؟

منبع بورس پرس